હવામાં રહેલા અનિચ્છનીય ઘન અથવા વાયુમય કણોને કારણે ક્ષોભ-આવરણીય પ્રદૂષણ થાય છે. ક્ષોભ-આવરણમાં રહેલા મુખ્યત્વે વાયુમય અને રજકણ સ્વરૂપના પ્રદૂષકો નીચે મુજબ છે :

$(i)$ વાયુમય હવા પ્રદૂષકો : સલ્ફર, નાઇટ્રોજન અને કાર્બનનો ઑક્સાઇડ, હાઇડ્રોજન સલ્ફાઇડ, હાઇડ્રોકાર્બન, ઓઝોન અને

અન્ય ઑક્સિજનકર્તાઓ.

$(ii)$ રજકણ સ્વરૂપના પ્રદૂષકો : ધૂળ, ધુમ્મસ, ધૂમ, ધુમાડો, ધૂમ્ર-ધુમ્મસ વગેરે.